Proposito:

Objetivo del Blog :
Gracias a la elaboración de este Blog espero poder ayudar a personas en algunas tareas o trabajos, poder proporcionarles mas recursos narrativos de la literatura, espero y los disfruten tanto como yo :D

jueves, 25 de septiembre de 2014

Cuento Narrativo (Zapoteco)

Didxaguca'sti' Lexu ne Gueu'

Cuento del conejo y el coyote


Imagen del dueño del huerto descubriendo lo que sucedió aquella noche y armando una trampa para el conejoNdi' nga ti didxaguca' ni biui' ne bixhozebiida' naa, chigüenia'ni laatu, stiidxá' Lexu ne Gueu'.Ti gueela' cuzaani beeu zicape' ti ridxí', biuu Lexu ndaani' ti ñaa nuu stale guiiña'. Bieche' guchesa lade guirá' guiiña' ne gulí ni jma namboolo' gudó.
Birá si gueela' guyé xpixuaana' ñaa ziguuya ca guiiña' sti', málasi biiya' laacani rechendase cani layú. Casi bi' yabe lade ca yaga que binibia' be stuuba' Lexu. Gucuaabe xcuaana' bizu biza' be ti binni, nabe zusiguiibe Lexu.
Bizuhuaabe laa ndaani' ñaa ne ziebe. Bixhinni si bibigueta' Lexu zetó guiiña'. Bidxiña Lexu bigapa diuxi ne gunaba' chupa guiiña'. Biiya' si qué nicábibe laa, guzulú gudapa ne na', biguiidica na'; biiyasi ma' gui'di' na', guluuñe, biguiidica ñee.
Sti dxi siado'ro' guyé xpixuaana' ñaa, zeguuya pa guidxela Lexu. Biiyabe laa gui'di' raqué, guluube laa ndaani. guixhe ziénebe laa; biuusibe yoo bigaandabe Lexu ra yaga ne bicuide nisa nda' guzaguinebe laa.
Lexu, ra nanda que, biiya' zeeda Gueu'. Xi ru'ru' nandu' racá —na Gueu'. Bicabi Lexu: —Binni di' na guichaganaya' xiiñi', naa nda' nahuiine' rua', xiñee qué guiaanu' ra nuaa' di'. Ma' zuba nisa nda' guidxaahui' dxuladi.
Ra cuxhague' binni ra ñaa que ruaa' xquixhe biiyabe Gueu' nuu ndaani' ni. Lii gou' ni yanna rábide laa, guluube Gueu' ndaani' nisa candaabi'. Biree guxooñe' Gueu' de' xiana zeyubi Lexu.
Imagen del dueño de la huerta al descubrir dentro de la red al coyote en lugar del conejoZiyati xiana Gueu' zenanda stuuba' Lexu yendá biiya' laame lu ti yaga bituxiga. —Yanna huaxa zahua' laa.
Lexu nanna qué runibia' Gueu' guna' nga bituxiga ne guna' nga biiaahui. —Xiñee gou' naa, rarí' napa' biaahui nanaxhi dxiña-na Lexu. —Bindaa tebi nagüi rarí' —bicabi Gueu' que ganna pa bituxiga cului'me laa.
Gu'ga bituxiga yanni Gueu' Biasa zeyubi Lexu, yendame laa guriá dani, cue' ti guie ngola nexhe' caziila'dxi'. Biasandi' Lexu bicaa na' ti guie. —Cadi gou' naa, qué ruuyu' pa naa qué gucueeza' guie di' zanitilú guidxilayú la? Gucané naa nga laani. Gúdxibe laa guinaaze guie, laga chicaabe binni gacané.
Imagen que muestra como el conejo engaña de nuevo al coyote pidiéndole que cuide un panal de avispasZehua' lii rarí' —na Gueu'. Bicabi Lexu: —Pa gou' naa la? guiruti' gapa' ca xcuidi caziidi' ra yoo ri' —rului' na' lidxi bizu gue'la'—, qué ruluí' la'dxu' ñuulu' ra nuaa' di la?. Pa gu'yu' tuuxa racala'dxi' guiree gudiñe laa. Gutadxí Gueu' bizulú xa dxandí' ni gudxi Lexu laa.
Ma' zixhinni ze' Gueu' zenanda Lexu. Bidxélame laa ruaa ti nisa, ma' naazeme Lexu chitome laa, ganí'; —Xiñee gou' naa biche' huiine', pa naa cabeza' lii gahuania' guetacubaniidxi nuu racá. Bilui'me laa beeu cahuinni' lu nisa.
Lexu nanna nuu ti yagandapi' ni guchiña laa ra nuu beeu. Bizulú ca gudxi'ba'.
Yendá ra nuu beeu, biyadxí zuhuaa Gueu' yooxho' ruyadxí laa nuu xa guibá'.Ngue runi nácabe Gueu' nabe ruyadxí xa guibá'.
Rarí' biluxe didxaguca' stícame.           
Imagen donde aparece el conejo subiendo las escaleras que lo conducen a la luna

   Imagen donde se muestra al conejo posado sobre la luna

Fuente: http://bibliotecadigital.ilce.edu.mx/Colecciones/index.php?clave=anifan&pag=12

Adaptación: Gloria de la Cruz, Víctor de la Cruz.
Ilustración: Francisco Toledo

2 comentarios: